Địa điểm di tích Thắng cảnh thác Khuôn Tát thuộc xóm Tỉn Keo, xã Phú Đình, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Theo truyền thuyết, Thác Khuôn Tát có cảnh đẹp thơ mộng, bốn bề cây cổ thụ, nước từ trên thác cao cách mặt đá suối trải thành 7 bậc, tựa bậc thang nhà sàn với các bồn, đoạn suối tạo thành dòng thác cao đổ xuống bồn nước tung bọt trắng xóa, chim chóc, muông thú và các loài Hổ, Báo, Hươu, Nai đến uống nước. Vào những hôm trời trong xanh, nước trong xanh, mây vờn đỉnh núi, bầy tiên nữ từ trời xuống thác tắm, huyền thoại đó được lưu truyền mãi cho tới ngày nay.

         Thác Khuôn Tát thuộc dãy núi Khau Nhị, tiếp nối với dãy Núi Hồng, thác có bảy tầng, thiên tạo, có nguồn nước trong vắt chảy quanh năm. Độ cao từ đỉnh thác xuống chân thác trên 30m, bảy tầng thác có độ cao khác nhau. Tầng dưới cùng cao nhất, đẹp nhất, cao khoảng 14m, rộng 15m, các tầng còn lại phía trên cao chênh lệch trên dưới 2 đến 3m và chiều rộng thu nhỏ dần lên đỉnh thác. Mỗi tầng đều có bóng cây tỏa mát, từng tầng, nước đổ xuống tạo thành bồn tắm thiên tạo, xung quanh có nhiều tảng đá bằng phẳng, du khách sau khi tắm mát có thể lên phơi nắng, hít thở không khí trong lành của thiên nhiên, ngắm cảnh tạo cảm giác khoan khoái, dễ chịu hòa cùng tiếng nước ào ào dội từ thác xuống tung bọt trắng xóa dưới chân núi. Quanh thác những cây cổ thụ chằng chịt dây leo, che bóng mát như: Cây si, Cây dẻ, Cây Vả… các đồi vầu, tre, nứa đan xen, cảnh tĩnh mịch của núi rừng Việt Bắc.

         Dưới chân thác, tầng cuối cùng có bồn tắm thiên tạo, nước sâu nhất chừng 3 đến 4m và nông dần ra phía ngoài, thích hợp cho mọi đối tượng đến tắm. Hết phần thác, suối chảy thấp dần xuống thung lũng, ra phía ngoài độ 50m là bãi đá nằm giữa lòng chảy, với các hình thù lạ mắt: Cá Voi, Hình Con Rùa, Con Trâu đằm, Hình Mâm xôi, Quả trứng khổng lồ… Hai bên suối bãi cỏ xanh tươi trải rộng, dài 100m thuận tiện cho việc cắm trại, dựng lều lán nghỉ ngơi, vui chơi. Nhìn ngước lên sườn núi, đồi dãy Khau Nhị, cây cối tươi tốt, khí hậu mát mẻ, trong lành. Xuôi ra bãi cát mịn màng nằm dưới chân Đèo De, cạnh đó có một thác nước nhỏ chảy róc rách xuống, hợp với dòng chảy từ thác chính xuôi về phía nam tưới tiêu cho đồng ruộng Tỉn Keo. Thác và suối Khuôn Tát đi vào thơ ca cùng với địa danh "Thủ đô kháng chiến". Khi làm việc tại Đồi Nà Đình, Khuôn Tát (1947 - 1954) Bác Hồ từng tắm giặt, ngồi câu cá, cùng anh em bảo vệ, giúp việc tại đoạn suối Khuôn Tát phía thượng nguồn của thác Khuôn Tát. Nhà văn Ma Trường Nguyên - Chủ tịch hội Văn nghệ Thái Nguyên khi về thăm Định Hóa đã tức cảnh thành thơ:

"Con về đường núi Đèo De

Bên này Rục Rã, bên kia Tân Trào

Thác Khuôn nước đổ ào ào

Chim reo trong lá, xôn xao Núi Hồng"

(Trích bài thơ: Mùa Xuân trên Đèo De).

         Thắng cảnh Thác Khuôn Tát nằm trong quần thể di tích lịch sử ATK Phú Đình, Định Hóa, hiện nay vẫn giữ được vẻ đẹp tự nhiên khá nguyên vẹn, môi trường trong lành, xung quanh còn nhiều cây cổ thụ và các loài thú rừng: Gà Rừng, Cầy, Sóc, Lợn Rừng, các loài chim chóc, ong bướm …tạo nên cảnh đẹp nên thơ, thu hút nhiều khách tham quan và khám phá.

         Di tích thắng cảnh thác Khuôn Tát, xã Phú Đình, huyện Định Hóa, được Bộ Văn hóa thông tin xếp hạng cấp quốc gia tại Quyết định số 53/2001/QĐ-BVHTT, ngày 28/12/2011, do Ban quản lý khu di tích lịch sử - sinh thái ATK Định Hóa Thái Nguyên quản lý, khai thác.

Sau khi thăm thắng cảnh thác Khuôn Tát đoàn chúng ta tiếp tục hành trình đến với Đèo De - Núi Hồng. Tại Đèo De đoàn chúng ta dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, thăm di tích lịch sử Tỉn Keo, nơi Bác Hồ chủ trì cuộc họp Hội nghị Bộ Chính trị, quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, thăm Cụm di tích lịch sử Khuôn Tát nơi có đoạn suối Khuôn Tát Bác Hồ tắm giặt câu cá, Đồi Nà Đình nơi Bác giao nhiệm vụ cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp trước khi lên đường đi chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ, thăm đồi Pụ Đồn nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì lễ phong quân hàm Đại tướng đầu tiên cho đồng chí Võ Nguyên Giáp - Tổng chỉ huy Quân đội Quốc gia và Dân quân tự vệ (1948)…Và còn nhiều điểm di tích khác đang chờ đón quý khách về nguồn, trải nghiệm và khám phá.

Đến với Khu di tích Quốc gia đặc biệt An toàn khu Định Hóa quý đoàn không chỉ tham quan những di tích lịch sử cách mạng mà đoàn chúng ta cùng khám phá, trải nghiệm văn hóa dân tộc với những nếp nhà sàn đậm nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Tày nơi đây, với rừng cọ đồi chè, đồng lúa xanh ngào ngạt, với những làn điệu Sli, hát lượn, hát then, đàn tính làm say đắm lòng người, xem múa rối Tày Thẩm Rộc, trải nghiệm du lịch cộng đồng: Đào măng, hái chè, và tự tay đan quạt, đan nón từ lá cọ …