Trong Cách mạng tháng 8/1945, ngôi đình làng Quặng là chỗ đi lại, hội họp của các cán bộ Việt Minh. Vào ngày 24/4/1945 để củng cố và phát triển phong trào quần chúng cách mạng ở Định Hoá, Tổng bộ Việt Minh cùng với các cán bộ chỉ huy Cứu quốc quân tổ chức ở đây một lớp quân chính kháng Nhật ngắn ngày dành cho cán bộ địa phương do đồng chí Phan Thanh Giản – Phụ trách lớp đào tạo được một khoá 40 ngày với 130 học viên. Bãi Thàn Mát trong cách mạng còn có một lớp học Hương sư (Trường làng chính trị sơ cấp cho cán bộ Việt Minh, thời gian 3 tháng gần 40 học viên do đồng chí Tôn Đức Thắng làm Chủ nhiệm, các đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Hoàng Quốc Việt cũng thường đến lớp giảng bài. Đến tháng 6 /1948 trường chuyển xuống xã Bình Thành, trở thành trường Đảng Nguyễn Ái Quốc) Di tích lịch sử làng Quặng, với sự nổi bật là 15/5/1945 ngày thành lập “Việt Nam giải phóng quân”, đơn vị chủ lực đầu tiên của Đảng ta là kết quả một quá trình đấu tranh cách mạng kiên cường, bền bỉ của nhân dân ta, là sự phát triển trưởng thành của lực lượng vũ trang dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh. Việt Nam giải phóng quân ra đời trên cơ sở lúc này Đảng ta có 2 lực lượng quân sự chủ chốt là đội “Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân” và đội “Cứu quốc quân”. Tuy hoạt động ở nhiều địa bàn khác nhau, ra đời trong những hoàn cảnh và điều kiện khác nhau, nhưng đều do Đảng ta trực tiếp tổ chức và lãnh đạo. Sáng ngày 15/5/1945, buổi lễ thành lập Việt Nam giải phóng quân được tiến hành, trên thửa ruộng Nà Nhậu phẳng, rộng trước ngôi đình làng Quặng, hai đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và Cứu quốc quân gồm hơn 200 người, hàng ngũ chỉnh tề xếp hàng phía trước, hai bên là địa biểu đại diện cho các đoàn thể địa phương và bà con dân làng (cả vùng lân cận). Phía trước đoàn quân là 3 đồng chí xếp thành hàng ngang danh dự: Đồng chí đứng giữa cầm Quốc kỳ, hai đồng chí bồng súng hai bên trong tư thế nghiêm trang, trên hàng danh dự là khẩu súng đại liên ba càng, hai bên cánh gà mỗi bên một hàng hai đồng chí bảo vệ, lễ đài không có bàn ghế. Đúng 10h sáng, ngày 15/5/1945, đồng chí Văn (tức Võ Nguyên Giáp) cùng các đồng chí lãnh đạo chỉ huy từ ngôi đình đi xuống, lễ mít tinh bắt đầu. Sau khi chào cờ, hát Quốc ca, mặc niệm các anh hùng liệt sỹ đã chiến đấu hy sinh cho độc lập tự do của Tổ quốc. Đồng chí Hoàng Sâm thay mặt Ban tổ chức giới thiệu đồng chí Văn ( tức Võ Nguyên Giáp ) thay mặt đoàn thể Việt Minh và Uỷ ban Quân sự Bắc Kỳ lên làm lễ thành lập Việt Nam giải phóng quân. Đồng chí Văn trong trang phục gọn gàng, áo cúc bạc sờn vì sương gió trong tư thế nghiêm trang, dõng dạc tuyên bố sát nhập hai đội “Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân” và “Cứu quốc quân” thành “Việt Nam giải phóng quân”. Sau đó đồng chí căn dặn bộ đội Việt Nam giải phóng quân thực hiện 10 lời thề danh dự và 12 điều kỷ luật, tiếp tục sự nghiệp giải phóng đất nước. Cuối cùng là lễ tuyên thệ dưới lá cờ Tổ quốc và hô khẩu hiệu quyết tâm đánh giặc giành lại độc lập, tự do cho dân tộc. Buổi lễ diến ra trong 45 phút, sau buổi lễ các đồng chí cán bộ chỉ huy trở về ngôi đình họp bàn, tại đây Bộ tư lệnh giải phóng quân đã được thành lập gồm có các đồng chí: Võ Nguyên Giáp, Chu Văn Tấn, Trần Đăng Ninh. Đón trước thời cơ xây dựng lực lượng, căn cứ chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa, sau khi Việt Nam giải phóng quân được thành lập, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã quyết định thành lập khu giải phóng gồm 6 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên. Căn cứ địa Việt Bắc đã hình thành, lớn mạnh mọi mặt cả về lãnh thổ, tạo thế và lực lượng đấu tranh vũ trang tiến tới tổng khởi nghĩa. Địa điểm di tích nơi thành lập Việt Nam giải phóng quân được xếp di tích lịch sử quốc gia tại Quyết định số: 1034-QĐ/BT ngày 12/8/1993 của Bộ Văn hoá Thông tin. Xã Định Biên được tuyên dương anh hùng lực lượng vũ trang trong kháng chiến chống thực dân Pháp.

Một số hình ảnh của di tích