Di tích lịch sử Cơ quan Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam và nơi ở, làm việc của Tổng Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái (1949 – 1954) thuộc xóm Đồng Đau, xã Định Biên, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, tại đây vào năm 1949 Bộ Tổng Tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam đặt cơ quan giúp Tổng quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh hoạch định, chỉ đạo thực hiện đường lối chủ trương, kế hoạch tác chiến và xây dựng của các lực lượng vũ trang trong cả nước tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1949 – 1954), cũng từ đây Tổng Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái đã đi chỉ huy các chiến dịch lớn, đồng chí là Tham mưu trưởng chiến dịch Biên Giới (1950), trong trận đánh then chốt ở Đông Khê, đồng chí ra tận chiến hào chỉ đạo, động viên bộ đội giữ chốt, Tổng tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái còn làm Tham mưu trưởng các chiến dịch quan trọng như: chiến dịch Trung Du (1950-1951), chiến dịch Hoàng Hoa Thám (1951). Ngày 26/111953, từ cơ quan Bộ Tổng tham mưu tại Đồng Đau, ATK Định Hóa đồng chí Hoàng Văn Thái – Phó Tổng tham mưu trưởng cùng các đồng chí cơ quan tiền phương Bộ Tổng tư lệnh, Cục Quản lý chính trị và cán bộ Thông tin, Cơ yếu lên đường đi Tây Bắc chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ cùng với quân dân cả nước làm nên thắng lợi “Lừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầu”. Cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng Hoàng Văn Thái gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Đảng, đặc biệt là quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội Nhân dân Việt Nam, góp công trong nhiều chiến dịch quan trọng, ông cũng là nhân vật chính trị cao cấp của Việt Nam. Năm 2004, di tích được Bộ Quốc phòng xây dựng nhà bia ghi dấu sự kiện khánh thành đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 – 22/12/2004).

   Di tích lịch sử Xưởng Đội Cấn – Nhà máy Quân giới k77 (1947-1954) ở xóm Đồng Làn, xã Đồng Thịnh, ATK Định Hóa. Ngày 15/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký chỉ thị thành lập Phòng Quân giới thuộc Bộ Quốc Phòng, với nhiệm vụ: thu thập, mua sắm và tổ chức cơ sở sản xuất vũ khí để trang bị cho quân đội.

   Xưởng Đội Cấn (Nhà máy Quân giới K77) thuộc Cục Quân giới Quân đội Nhân dân Việt Nam là Nhà máy chủ lực sản xuất đạn dược, vũ khí, đóng góp to lớn vào thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 – 1954), xây dựng nền tảng ngành Quân giới Việt Nam (nay là Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng) góp phần cùng quân dân cả nước giành thắng lợi trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Xưởng Đội Cấn cùng các xưởng Quân giới các liên khu kháng chiến chống thực dân Pháp trên toàn quốc góp sức làm nên thành quả to lớn của ngành Quân giới Việt Nam. Cục Quân giới (nay là Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng) được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: Phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân trong kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ cứu nước, Huân chương sao vàng, hai Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng nhất, hàng trăm Huân chương Chiến công, Huân chương Lao động. 17 tập thể và 58 cá nhân được phong tặng Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới, trong đó có 3 nhà máy Z111, Z121, Z113 được tuyên dương Anh hùng hai lần… Di tích Xưởng Đội Cấn được Cục Quân giới và Tổng Cục Công Nghiệp Quốc Phòng đầu tư, tôn tạo xây dựng khuôn viên, hàng rào với Tổ hợp phù điêu gốm nghệ thuật “Chủ tịch Hồ Chí Minh với công nhân Quân giới” Nhà trưng bày bổ sung di tích– thư viện phục vụ nhân dân xã Đồng Thịnh và khách tham quan di tích Quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa, Thái Nguyên. Xác định là Cội nguồn của Tổng Cục Công nghiệp Quốc phòng ở Căn cứ địa Việt Bắc .

   Các điểm di tích lịch sử trên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quần thể Khu di tích Quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa và.trong công tác giáo dục truyền thống cách mạng, học tập và làm theo tấm gương đạo đức, tư tưởng và phong cách Hồ Chí Minh. Để phát huy tốt tiềm năng giá trị di tích lịch sử và thực hiện chức năng nhiệm vụ Ban quản lý Khu di tích Lịch sử – Sinh thái ATK Định Hóa, Thái Nguyên nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học dựa trên giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học của di tích trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Ngày 9/3/2017, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện đã ký quyết định số 814/QĐ-BVHTTDL xếp hạng di tích quốc gia đối với địa điểm di tích lịch sử Cơ quan Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam và nơi ở, làm việc của Tổng Tham mưu trưởng Hoàng Văn Thái (1949 – 1954) và quyết định số 813/QĐ-BVHTTDL di tích lịch sử Xưởng Đội Cấn – Nhà máy Quân giới k77 (1947-1954).